Ladki Bhain Yojana महाराष्ट्र राज्यातील ‘लाडकी बहीण योजने’बाबत एक महत्त्वपूर्ण अपडेट समोर आले आहे. या योजनेंतर्गत फेब्रुवारी महिन्याचा आठवा हप्ता पात्र लाभार्थी महिलांच्या खात्यामध्ये लवकरच जमा केला जाणार असल्याची माहिती राज्याचे उपमुख्यमंत्री अजित पवार यांनी दिली आहे. मात्र, याच सोबत धक्कादायक बाब म्हणजे आतापर्यंत या योजनेतून वगळलेल्या महिलांची संख्या वाढून आता ती नऊ लाख झाली आहे.
फेब्रुवारीचा हप्ता कोणत्या महिलांच्या खात्यात येणार?
लाडकी बहीण योजनेंतर्गत आतापर्यंत जानेवारी २०२५ पर्यंत एकूण सात हप्ते वितरित करण्यात आले आहेत. आता योजनेचा आठवा हप्ता फेब्रुवारी महिन्याच्या शेवटच्या आठवड्यात पात्र लाभार्थींच्या बँक खात्यात जमा केला जाणार आहे. सूत्रांकडून मिळालेल्या माहितीनुसार, शासनाने हप्ता वितरणाची सर्व प्रक्रिया अंतिम टप्प्यात आणली असून, पात्र लाभार्थींना लवकरच त्यांच्या खात्यात रक्कम मिळेल.
“लाडकी बहीण योजनेचा फेब्रुवारी महिन्याचा हप्ता फेब्रुवारीच्या शेवटच्या आठवड्यात सर्व पात्र महिलांच्या खात्यात जमा केला जाईल. यासाठी सर्व आवश्यक प्रक्रिया पूर्ण झाली आहे,” असे उपमुख्यमंत्री अजित पवार यांनी सांगितले.
महत्त्वाची बाब म्हणजे हा हप्ता फक्त पात्र महिलांच्याच खात्यात जमा केला जाणार आहे. अपात्र ठरलेल्या महिलांना या हप्त्याचा लाभ मिळणार नाही. हे पैसे थेट लाभार्थींच्या बँक खात्यात डिबिटी (डायरेक्ट बेनिफिट ट्रान्सफर) पद्धतीने हस्तांतरित केले जातील.
अपात्र महिलांची संख्या वाढली
योजनेच्या अंमलबजावणीदरम्यान सरकारने आतापर्यंत अनेक महिलांना अपात्र ठरवले आहे. सुरुवातीला जवळपास ५ लाख महिला या योजनेतून वगळण्यात आल्या होत्या. मात्र, आता ही संख्या वाढून नऊ लाखांपर्यंत पोहोचली असल्याची धक्कादायक माहिती समोर आली आहे.
महिला व बालविकास विभागाच्या अधिकृत सूत्रांनी दिलेल्या माहितीनुसार, “योजनेची पात्रता निकष आणि उत्पन्न मर्यादेची काटेकोर तपासणी केल्यानंतर आणखी काही महिलांना अपात्र ठरवण्यात आले आहे. त्यामुळे आतापर्यंत एकूण ९ लाख महिला या योजनेतून वगळल्या गेल्या आहेत.”
अपात्रतेची प्रमुख कारणे
या महिलांना अपात्र ठरवण्यामागील प्रमुख कारणांमध्ये शासनाच्या इतर कल्याणकारी योजनांचा लाभ घेत असलेल्या महिला, वार्षिक उत्पन्न मर्यादेपेक्षा अधिक उत्पन्न असलेल्या कुटुंबातील महिला, आवश्यक कागदपत्रांचा अभाव, चुकीची माहिती सादर करणे इत्यादी बाबींचा समावेश आहे.
“शासनाच्या इतर योजनांमधून ज्या महिलांना लाभ मिळत आहेत, अशा महिलांना लाडकी बहीण योजनेतून वगळण्यात येणार आहे. सरकारचे धोरण एकाच व्यक्तीला एकापेक्षा अधिक योजनांचा लाभ न देण्याचे आहे,” असे विभागाच्या वरिष्ठ अधिकाऱ्यांनी सांगितले.
विशेष म्हणजे, अपात्र ठरलेल्या महिलांची यादी संबंधित जिल्हा प्रशासन आणि ग्रामपंचायत कार्यालयांमध्ये उपलब्ध करून देण्यात आली आहे. तसेच नागरिक राज्य सरकारच्या अधिकृत वेबसाइटवर देखील ही यादी तपासू शकतात.
Also Read:
नमो शेतकरी योजनेच्या ६ व्या हफ्त्याची तारीख जाहीर, आत्ताच पहा नवीन याद्या Date of 6th installment
योजनेची पात्रता निकष
‘लाडकी बहीण योजने’च्या पात्रतेसाठी खालील निकष आहेत:
- महिला महाराष्ट्र राज्याची रहिवासी असावी.
- महिलेचे वय १८ ते ६० वर्षांदरम्यान असावे.
- कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न २.५ लाख रुपयांपेक्षा कमी असावे.
- महिला इतर कोणत्याही शासकीय योजनेची लाभार्थी नसावी.
- महिलेकडे स्वतःचे बँक खाते असावे.
या सर्व निकषांची पूर्तता करणाऱ्या महिलांनाच या योजनेचा लाभ मिळू शकतो. या निकषांपैकी कोणताही एक निकष पूर्ण न करणाऱ्या महिलांना अपात्र ठरवले जाते.
लाभार्थींची प्रतिक्रिया
अनेक लाभार्थी महिला फेब्रुवारीच्या हप्त्याची उत्सुकतेने वाट पाहत आहेत. पुणे जिल्ह्यातील लाभार्थी सुनीता पाटील म्हणाल्या, “या योजनेमुळे माझ्या कुटुंबाला आर्थिक मदत मिळाली आहे. फेब्रुवारीच्या हप्त्याची आम्ही आतुरतेने वाट पाहत आहोत.”
मात्र, अपात्र ठरलेल्या महिलांमध्ये नाराजी आहे. नागपूर येथील शांता वानखेडे यांनी सांगितले, “मी सर्व निकष पूर्ण करत असताना देखील मला अपात्र ठरवले आहे. याबाबत मी तक्रार करणार आहे.”
तक्रार निवारण व्यवस्था
अपात्र ठरलेल्या महिलांसाठी शासनाने तक्रार निवारण यंत्रणा उभारली आहे. यासाठी प्रत्येक जिल्ह्यात एक विशेष कक्ष स्थापन करण्यात आला आहे. अपात्र ठरलेल्या महिला या कक्षाकडे आपली तक्रार नोंदवू शकतात. तसेच, टोल-फ्री क्रमांक आणि अधिकृत वेबसाइटवरूनही तक्रारी नोंदवता येतील.
“अपात्र ठरलेल्या महिलांची तक्रार मिळाल्यानंतर १५ दिवसांच्या आत त्यावर निर्णय घेतला जाईल. जर तक्रार वाजवी असेल तर संबंधित महिलेला योजनेत पुन्हा समाविष्ट केले जाईल,” असे महिला व बालविकास विभागाचे आयुक्त यांनी स्पष्ट केले.
योजनेचे महत्त्व
‘लाडकी बहीण योजना’ ही महाराष्ट्र सरकारची महत्त्वाकांक्षी योजना आहे. या योजनेचा उद्देश राज्यातील आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल महिलांना सक्षम बनवणे हा आहे. या योजनेअंतर्गत प्रत्येक पात्र महिलेला दरमहा १,०००/- रुपये दिले जातात. या रकमेचा उपयोग महिला आपल्या आणि कुटुंबाच्या गरजा भागवण्यासाठी करू शकतात.
या योजनेची घोषणा राज्य सरकारने २०२४-२५ च्या अर्थसंकल्पात केली होती. त्यानंतर ऑगस्ट २०२४ पासून या योजनेची अंमलबजावणी सुरू झाली. आतापर्यंत या योजनेचा लाभ राज्यातील लाखो महिलांना मिळाला आहे.
राज्य सरकारने या योजनेसाठी वार्षिक अंदाजपत्रकात भरीव तरतूद केली आहे. तसेच, या योजनेचा लाभ अधिकाधिक पात्र महिलांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी सरकार प्रयत्नशील आहे. त्यासाठी जनजागृती मोहीम राबवली जात आहे.
उपमुख्यमंत्री अजित पवार यांनी सांगितले की, “लाडकी बहीण योजना ही केवळ आर्थिक मदत देणारी योजना नाही, तर महिलांच्या सक्षमीकरणासाठी उचललेले महत्त्वाचे पाऊल आहे. आम्ही या योजनेच्या प्रगतीचे सातत्याने पुनरावलोकन करत आहोत आणि आवश्यक त्या सुधारणा करत आहोत.”
लाडकी बहीण योजनेचा फेब्रुवारी महिन्याचा हप्ता लवकरच लाभार्थींच्या खात्यात जमा होणार असल्याने पात्र महिलांमध्ये समाधानाचे वातावरण आहे. मात्र, अपात्र ठरलेल्या महिलांची संख्या वाढल्याने काही वर्गात नाराजी आहे. सरकारने या योजनेची अंमलबजावणी अधिक पारदर्शकतेने करण्याची गरज आहे, जेणेकरून खरोखरच गरजू महिलांना या योजनेचा लाभ मिळेल.
