gas cylinder price महाराष्ट्रासह देशभरातील नागरिकांसाठी एलपीजी गॅस दरांबाबत मिश्र बातमी समोर आली आहे. एप्रिल २०२५ पासून सरकारने व्यावसायिक वापरासाठी असलेल्या एलपीजी सिलेंडरच्या किमतीत लक्षणीय कपात जाहीर केली आहे. परंतु, घरगुती वापरासाठी असलेल्या एलपीजी सिलेंडरच्या किमतीत कोणताही बदल करण्यात आलेला नाही. या निर्णयामुळे देशभरातील सर्वसामान्य गृहिणी आणि कुटुंबांमध्ये नाराजीचे वातावरण पसरले आहे, तर व्यावसायिकांना काहीसा दिलासा मिळाला आहे.
व्यावसायिक सिलेंडर किती स्वस्त झाला?
एप्रिल २०२५ पासून देशभरात १९ किलो वजनाच्या व्यावसायिक एलपीजी गॅस सिलेंडरच्या दरात ₹४१ ते ₹४५ पर्यंत कपात करण्यात आली आहे. ही कपात प्रामुख्याने तेलाच्या किमतीतील आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेतील घसरणीमुळे शक्य झाली आहे. व्यावसायिक एलपीजी सिलेंडरचा वापर प्रामुख्याने हॉटेल्स, रेस्टॉरंट्स, ढाबे, मिठाई दुकाने आणि चहा स्टॉलसारख्या व्यवसायांमध्ये केला जातो. या दरकपातीमुळे या व्यवसायिकांना त्यांच्या उत्पादन खर्चात काही प्रमाणात कपात करण्यास मदत होणार आहे.
प्रमुख शहरांमधील व्यावसायिक एलपीजी दर
विविध शहरांमध्ये व्यावसायिक एलपीजी गॅस सिलेंडरच्या किमतीत कपात करण्यात आल्यानंतर आता नवीन दर लागू झाले आहेत:
- दिल्ली: ₹४१ ची कपात करून नवीन दर ₹१७६२ झाला आहे.
- कोलकाता: ₹४४.५० ची कपात करून नवीन दर ₹१८६८.५० झाला आहे.
- मुंबई: ₹४२ ची कपात करून नवीन दर सरासरी ₹१७१३.५० झाला आहे.
- पटना: नवीन दर ₹२०३१ इतका आहे.
शहरानुसार दरांमध्ये तफावत असण्याचे कारण वाहतूक खर्च, स्थानिक कर, आणि वितरण खर्चातील फरक हे आहे. मात्र, सर्व प्रमुख शहरांमध्ये कमी-अधिक प्रमाणात दरकपात झाल्याचे दिसून येत आहे.
व्यावसायिकांसाठी फायदेशीर
“दरकपात थोडी दिसत असली तरी, दीर्घकाळात याचा आमच्या व्यवसायावर सकारात्मक परिणाम होणार आहे,” असे मुंबईतील एका प्रसिद्ध रेस्टॉरन्टचे मालक राहुल वर्मा सांगतात. “आम्ही दररोज किमान दोन ते तीन व्यावसायिक सिलेंडर वापरतो. महिन्याला साधारण ६० ते ९० सिलेंडर होतात. या दरकपातीमुळे आम्हाला महिन्याला २५०० ते ३५०० रुपयांची बचत होऊ शकते, जे वर्षभरात ३०,००० ते ४०,००० रुपयांपर्यंत जाऊ शकते.”
लहान व्यवसायिकांनाही या दरकपातीचा फायदा होणार आहे. पुण्यातील एका चहा स्टॉल चालवणारे राजेश पवार म्हणतात, “मी महिन्याला ३ ते ४ सिलेंडर वापरतो. या दरकपातीमुळे मला महिन्याला साधारण १५० ते २०० रुपये वाचतील. ही रक्कम कमी वाटत असली तरी, आमच्यासारख्या छोट्या व्यवसायिकांसाठी प्रत्येक रुपया महत्त्वाचा असतो.”
दिल्लीतील एका ढाबा चालकाच्या म्हणण्यानुसार, त्यांचा महिन्याला १० सिलेंडर वापर असतो, त्यामुळे त्यांना महिन्याला साधारण ₹४१० ची बचत होणार आहे.
घरगुती एलपीजी दर ‘जैसे थे’
व्यावसायिक एलपीजी सिलेंडरच्या दरात कपात होत असताना घरगुती वापरासाठी असलेल्या १४.२ किलो एलपीजी सिलेंडरच्या किमतीत मात्र कोणताही बदल करण्यात आलेला नाही. १ ऑगस्ट २०२४ पासून घरगुती एलपीजी सिलेंडरच्या दरात एकही कपात झालेली नाही. सध्या विविध शहरांतील घरगुती एलपीजी सिलेंडरचे दर खालीलप्रमाणे आहेत:
- मुंबई: ₹८०२.५०
- पटना: ₹९०१
- दिल्ली: ₹८०३
- चेन्नई: ₹८१८.५०
या दरांमुळे सामान्य नागरिकांवर आर्थिक भार पडत आहे, विशेषतः वाढत्या महागाईच्या काळात.
Also Read:
24 तासात महाराष्ट्रात उष्णतेचा तडाखा या तारखेपासून पावसाला सुरुवात Heatwave in Maharashtra
घरगुती वापरकर्त्यांमध्ये नाराजी
घरगुती एलपीजी सिलेंडरच्या किमतीत कोणतीही कपात न झाल्याने सर्वसामान्य नागरिकांमध्ये नाराजी पसरली आहे. मुंबईतील गृहिणी सुनीता पाटील म्हणतात, “आम्हाला समजत नाही की व्यावसायिक सिलेंडरच्या दरात कपात करता येते, मग घरगुती सिलेंडरचे दर का कमी करता येत नाहीत? आम्ही तिकडे पाहिले तर उर्वरित सर्व वस्तूंच्या किमती वाढत आहेत – भाजी, तेल, धान्य – सर्वच महाग होत आहे. अशा परिस्थितीत गॅसचा खर्च कमी होणे म्हणजे मोठा दिलासा असू शकला असता.”
पटऱ्यातील एक सेवानिवृत्त शिक्षक अनिल मिश्रा सांगतात, “आमच्या कुटुंबात महिन्याला एक सिलेंडर वापरला जातो, आणि पेन्शनवर अवलंबून असलेल्या आमच्यासारख्या लोकांसाठी, प्रत्येक रुपया महत्त्वाचा आहे. आम्हाला वाटले होते की व्यावसायिक सिलेंडरसोबतच घरगुती सिलेंडरच्या दरातही कपात होईल, पण तसे झाले नाही.”
“गॅस सतत महाग होतोय, मी आता शक्य तेवढे पदार्थ मायक्रोवेव्ह आणि इलेक्ट्रिक कुकरमध्ये बनवते,” अशी प्रतिक्रिया एका स्थानिक गृहिणीने व्यक्त केली.
Also Read:
मोठी बातमी एप्रिलच्या हप्त्याचे 1500 रुपये पात्र महिलांच्या खात्यावर mukhyamantri Ladki bahin Yojana
विशेषतः संसारिक महिलांमध्ये या निर्णयाबद्दल नाराजी आहे. पुण्यातील माधवी जोशी म्हणतात, “आम्ही गृहिणी रोज स्वयंपाकघरात ताटकळत असतो, आमच्यासाठी मात्र कोणताही विचार होत नाही. व्यावसायिकांना मदत करणे चांगले आहे, पण आम्हालाही थोडी सवलत मिळायला हवी.”
सामाजिक कार्यकर्ती आणि अर्थतज्ज्ञ सुधा रामचंद्रन यांच्या मते, “घरगुती सिलेंडरची किंमत कमी केल्याने त्याचा सरळ फायदा सर्वसामान्य नागरिकांपर्यंत पोहोचला असता. विशेषतः मध्यम आणि निम्न उत्पन्न गटातील लोकांना याचा मोठा फायदा झाला असता.”
दर वाढ-घटीवर परिणाम करणारे घटक
एलपीजी गॅसच्या किमतीत वाढ किंवा घट होण्यामागे अनेक कारणे असतात:
१. जागतिक बाजारातील बदल
एलपीजी गॅसची किंमत आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेतील किमतींवर अवलंबून असते. जागतिक पातळीवर एलपीजीच्या किमती वाढल्यास किंवा कमी झाल्यास त्याचा परिणाम भारतातील एलपीजी दरांवर होतो.
२. कच्च्या तेलाच्या किमतीतील चढ-उतार
एलपीजी हे पेट्रोलियम प्रक्रियेतून मिळवले जाते, त्यामुळे कच्च्या तेलाच्या किमती एलपीजी दरावर परिणाम करतात. जेव्हा कच्च्या तेलाच्या किमती वाढतात, तेव्हा एलपीजीच्या किमतीही वाढू शकतात, आणि जेव्हा कच्च्या तेलाच्या किमती कमी होतात, तेव्हा एलपीजीच्या किमती कमी होऊ शकतात.
३. सरकारी धोरणे व निर्णय
सरकारी धोरणे आणि निर्णयांचा एलपीजी दरावर मोठा प्रभाव पडतो. अनुदाने, कर, आणि अन्य आर्थिक धोरणे एलपीजीच्या अंतिम किमतीवर परिणाम करतात.
४. उत्पादन, वाहतूक आणि वितरण खर्च
एलपीजीच्या उत्पादन, वाहतूक आणि वितरण खर्चातील वाढ किंवा घट याचा परिणाम एलपीजीच्या किमतीवर होतो.
५. मागणी आणि पुरवठा
जेव्हा एलपीजीची मागणी वाढते आणि पुरवठा कमी असतो, तेव्हा किमती वाढू शकतात, आणि जेव्हा मागणी कमी असते आणि पुरवठा जास्त असतो, तेव्हा किमती कमी होऊ शकतात.
सरकारची भूमिका
सरकारने व्यावसायिक एलपीजी सिलेंडरच्या दरात कपात करण्याचा निर्णय घेतला आहे, पण घरगुती एलपीजी सिलेंडरच्या दरात कोणताही बदल का केला नाही, याबाबत अधिकृत स्पष्टीकरण देण्यात आलेले नाही. तज्ज्ञांच्या मते, उज्ज्वला योजनेंतर्गत सरकार आधीच घरगुती एलपीजीसाठी अनुदान देत आहे, आणि अतिरिक्त दरकपात करणे आर्थिकदृष्ट्या शक्य नसावे.
तेल कंपन्यांच्या प्रवक्त्यांनी सांगितले की, दर निर्धारणाची प्रक्रिया आंतरराष्ट्रीय किमतींवर अवलंबून आहे, आणि यापुढील काळात आंतरराष्ट्रीय किमतींनुसार दरात बदल होऊ शकतात.
उज्ज्वला योजना आणि अन्य उपाय
सरकारने प्रधानमंत्री उज्ज्वला योजनेंतर्गत गरीब कुटुंबांना मोफत गॅस कनेक्शन उपलब्ध करून दिले आहेत. परंतु, कनेक्शन मोफत असले तरी, रिफिल सिलेंडर मात्र बाजारभावाप्रमाणेच खरेदी करावे लागतात. काही राज्यांमध्ये स्थानिक सरकारे स्वतंत्रपणे काही सवलती देतात, पण त्याचा लाभ सर्वच नागरिकांना मिळत नाही.
नागरिकांच्या अपेक्षा
सर्वसामान्य नागरिकांची अपेक्षा आहे की सरकारने घरगुती एलपीजी सिलेंडरच्या दरात लक्षणीय कपात करावी. विशेषतः ज्या कुटुंबांचा संपूर्ण स्वयंपाक गॅसवर अवलंबून आहे, त्यांना याची सर्वाधिक गरज आहे.
नागपूरच्या एका गृहिणी शालिनी ठाकरे म्हणतात, “वीज, पाणी, भाड्यासारख्या नित्य खर्चात सतत वाढ होत आहे. अशा परिस्थितीत, जर सरकारने घरगुती गॅसच्या दरात कपात केली असती, तर आमच्या मासिक खर्चात थोडा दिलासा मिळाला असता.”
तज्ज्ञांच्या मते, भविष्यातील एलपीजी दर हे आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेतील बदलांवर अवलंबून राहतील. जर आंतरराष्ट्रीय किमती आणखी कमी झाल्या, तर घरगुती एलपीजी सिलेंडरच्या दरातही कपात होऊ शकते.
एका तेल कंपनीच्या अधिकाऱ्याने नाव न छापण्याच्या अटीवर सांगितले, “आम्ही दरांचे नियमित पुनरावलोकन करतो. आंतरराष्ट्रीय बाजारातील स्थिती अनुकूल राहिल्यास, घरगुती एलपीजी सिलेंडरच्या दरातही कपात होऊ शकते.”
व्यावसायिक एलपीजी सिलेंडरच्या दरात कपात करण्याचा निर्णय हॉटेल, रेस्टॉरंट, चहा स्टॉलसारख्या व्यावसायिकांसाठी फायदेशीर असला तरी, घरगुती वापरकर्त्यांसाठी मात्र कोणताही दिलासा मिळालेला नाही. महागाईच्या या काळात सर्वसामान्य नागरिकांना अधिक आर्थिक मदतीची अपेक्षा आहे.
आता सर्वांचे लक्ष सरकारच्या पुढील निर्णयांकडे लागले आहे. वाढत्या महागाईच्या काळात घरगुती एलपीजी सिलेंडरच्या दरात कपात होईल का, की सर्वसामान्य नागरिकांना आणखी प्रतीक्षा करावी लागेल, हे पुढील काळात स्पष्ट होईल.
