PM Kisan Yojana application पंतप्रधान किसान सन्मान निधी योजना ही भारत सरकारने शेतकऱ्यांच्या आर्थिक स्थितीत सुधारणा करण्यासाठी सुरू केलेली एक महत्त्वपूर्ण योजना आहे. ही योजना देशभरातील लहान आणि सीमांत शेतकऱ्यांना आर्थिक सहाय्य देण्याच्या उद्देशाने राबविली जात आहे. या योजनेंतर्गत पात्र शेतकऱ्यांना दरवर्षी ६,००० रुपये तीन समान हप्त्यांमध्ये (२,००० रुपये प्रत्येकी) दिले जातात.
२०१९ मध्ये सुरू झालेल्या या योजनेचा मुख्य उद्देश हा शेतकऱ्यांना त्यांच्या शेतीसाठी आवश्यक असलेल्या विविध खर्चांसाठी आर्थिक मदत पुरविणे आहे. सुरुवातीला ही योजना २ हेक्टर पर्यंत जमीन असलेल्या शेतकऱ्यांसाठी होती, परंतु नंतर ती सर्व शेतकऱ्यांपर्यंत विस्तारित करण्यात आली. या योजनेमुळे शेतकऱ्यांना त्यांच्या दैनंदिन गरजा भागविण्यासाठी आणि शेतीसाठी आवश्यक साहित्य खरेदी करण्यासाठी मदत होते.
योजनेचे फायदे
१. थेट आर्थिक मदत: या योजनेंतर्गत शेतकऱ्यांना थेट त्यांच्या बँक खात्यात पैसे मिळतात, ज्यामुळे मध्यस्थांची गरज नाही.
२. नियमित उत्पन्नाचा स्त्रोत: वर्षभरात तीन हप्त्यांमध्ये मिळणारे पैसे शेतकऱ्यांना नियमित उत्पन्नाचा स्त्रोत प्रदान करतात.
३. कृषी क्षेत्रात गुंतवणूक: या आर्थिक मदतीमुळे शेतकरी आधुनिक शेती तंत्रज्ञान आणि उपकरणांमध्ये गुंतवणूक करू शकतात.
४. आर्थिक सुरक्षा: पीएम किसान योजना शेतकऱ्यांना नैसर्गिक आपत्ती किंवा पिकांच्या नुकसानीच्या वेळी आर्थिक सुरक्षा प्रदान करते.
नवी मोहीम: वंचित शेतकऱ्यांसाठी संधी
अनेक योग्य शेतकरी अद्याप या योजनेचा लाभ घेऊ शकलेले नाहीत. याची अनेक कारणे असू शकतात – जागरूकतेचा अभाव, दस्तऐवजांची कमतरता, किंवा नोंदणी प्रक्रियेतील अडचणी. या समस्यांवर मात करण्यासाठी, सरकारने नवीन शेतकऱ्यांना सहभागी करून घेण्यासाठी १५ एप्रिल २०२५ पासून चौथी मोहीम सुरू करण्याची घोषणा केली आहे.
या मोहिमेचा सर्वात महत्त्वाचा पैलू म्हणजे पात्र असूनही योजनेपासून वंचित राहिलेल्या शेतकऱ्यांना त्यांचे मागील हप्ते मिळण्याची संधी. अशा प्रकारे, नवीन नोंदणी केलेले शेतकरी फक्त भविष्यातील लाभच नव्हे तर त्यांना मिळावयाच्या मागील हप्त्यांचाही लाभ घेऊ शकतात.
पात्रता
पंतप्रधान किसान सन्मान निधीचा लाभ घेण्यासाठी शेतकऱ्याने पुढील पात्रता निकषांची पूर्तता करणे आवश्यक आहे:
Also Read:
नमो शेतकरी योजनेच्या ६ व्या हफ्त्याची तारीख जाहीर, आत्ताच पहा नवीन याद्या Date of 6th installment
१. शेतजमिनीची मालकी: अर्जदाराकडे शेती योग्य जमीन असणे आवश्यक आहे. जमिनीच्या आकाराची मर्यादा नाही, परंतु जमिनीचे कायदेशीर मालकत्व प्रमाणपत्र असणे आवश्यक आहे.
२. ई-केवायसी: योजनेंतर्गत लाभ घेण्यासाठी ई-केवायसी प्रक्रिया पूर्ण केलेली असणे अनिवार्य आहे. यामध्ये आधार क्रमांकाशी बँक खात्याचे लिंकिंग समाविष्ट आहे.
३. पीएम किसान पोर्टलवर नोंदणी: लाभार्थ्यांनी पीएम किसान पोर्टलवर (https://pmkisan.gov.in/) नोंदणी करणे आवश्यक आहे.
अपात्रता
काही विशिष्ट वर्गातील व्यक्ती या योजनेंतर्गत लाभासाठी अपात्र असतात. यामध्ये खालील समावेश आहे:
१. उच्च आयकर दाते: ज्या शेतकऱ्यांना आयकर भरावा लागतो, ते या योजनेसाठी पात्र नाहीत.
२. सरकारी नोकर/पेन्शनधारक: वर्तमान किंवा माजी सरकारी कर्मचारी किंवा पेन्शनधारकांना या योजनेचा लाभ मिळत नाही.
३. पेशेवर नोंदणीकृत संस्थांचे सदस्य: डॉक्टर, इंजिनिअर, वकील इत्यादींसारख्या पेशेवर संस्थांचे सदस्य या योजनेंतर्गत अपात्र आहेत.
नवीन नोंदणी प्रक्रिया
नवीन शेतकऱ्यांनी योजनेमध्ये सहभागी होण्यासाठी खालील प्रक्रिया अनुसरणे आवश्यक आहे:
१. पोर्टलला भेट द्या: सर्वप्रथम अधिकृत पीएम किसान पोर्टल (https://pmkisan.gov.in/) वर जावे.
२. नवीन शेतकरी नोंदणी: मुख्यपृष्ठावरील ‘नवीन शेतकरी नोंदणी’ या पर्यायावर क्लिक करावे.
३. आधार प्रमाणीकरण: तुमचा आधार नंबर टाकून OTP द्वारे पडताळणी पूर्ण करावी.
४. व्यक्तिगत माहिती भरणे: नाव, पत्ता, मोबाईल नंबर, बँक खात्याची माहिती इत्यादी सर्व आवश्यक माहिती भरावी.
५. जमिनीची माहिती: तुमच्या शेतजमिनीची संपूर्ण माहिती, मालकी प्रमाणपत्र, क्षेत्रफळ इत्यादी तपशील भरावे.
६. प्रमाणपत्रे अपलोड करणे: आवश्यक कागदपत्रे, जसे की आधार कार्ड, जमीन प्रमाणपत्र, बँक पासबुकची प्रत इत्यादी अपलोड करावी.
७. अर्ज सबमिट करणे: सर्व माहिती तपासून पाहिल्यानंतर अर्ज सबमिट करावा.
Also Read:
नमो शेतकरी योजनेचे 4000 हजार शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यात पुढील 4 दिवसात जमा accounts of Namo Shetkari
८. अर्जाचा पाठपुरावा: अर्ज सबमिट केल्यानंतर, त्याच्या स्थितीचा नियमितपणे पोर्टलवर पाठपुरावा करावा.
अर्ज पडताळणी प्रक्रिया
प्रत्येक अर्ज सबमिट केल्यानंतर त्याची पडताळणी केली जाते, यामध्ये खालील टप्पे असतात:
१. स्थानिक पातळीवरील सत्यापन: ग्रामपंचायत किंवा तालुका स्तरावर अर्जातील माहितीची प्राथमिक पडताळणी केली जाते.
२. जिल्हा स्तरीय मंजुरी: स्थानिक पातळीवरील सत्यापनानंतर, अर्ज जिल्हा कृषी अधिकाऱ्यांकडे मंजुरीसाठी पाठविला जातो.
३. राज्य आणि केंद्र स्तरावरील मान्यता: जिल्हा स्तरावरील मंजुरीनंतर, अर्ज राज्य आणि नंतर केंद्र पातळीवर मान्यतेसाठी पाठविला जातो.
४. पैसे हस्तांतरण: सर्व पातळ्यांवर मंजुरी मिळाल्यानंतर, पात्र लाभार्थ्यांच्या बँक खात्यात DBT (Direct Benefit Transfer) पद्धतीने पैसे हस्तांतरित केले जातात.
अर्जासंदर्भात महत्त्वाच्या सूचना
१. सर्व माहिती अचूक असावी: अर्जामध्ये दिलेली सर्व माहिती अचूक आणि सत्य असणे आवश्यक आहे. चुकीची माहिती दिल्यास अर्ज नाकारला जाऊ शकतो किंवा नंतर योजनेतून वगळले जाऊ शकते.
२. आधार-बँक लिंकिंग: तुमचे आधार कार्ड आणि बँक खाते लिंक असणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे, कारण पैसे थेट आधार-लिंक्ड बँक खात्यात जमा होतात.
३. अद्ययावत मोबाईल नंबर: नोंदणीकृत मोबाईल नंबर अद्ययावत ठेवा, कारण सर्व अपडेट्स आणि सूचना या नंबरवर SMS द्वारे पाठविल्या जातात.
४. आवश्यक कागदपत्रे: सर्व आवश्यक कागदपत्रे, जसे की आधार कार्ड, जमीन प्रमाणपत्र, बँक पासबुक आदी, आधीच तयार ठेवावी.
योजनेच्या अंमलबजावणीतील आव्हाने
पीएम किसान योजनेच्या अंमलबजावणीत अनेक आव्हानांचा सामना करावा लागतो:
१. शेतकऱ्यांची ओळख: खरोखर गरजू शेतकऱ्यांची ओळख करणे आणि योजनेचा लाभ त्यांच्यापर्यंत पोहोचविणे एक मोठे आव्हान आहे.
२. डिजिटल पायाभूत सुविधा: ग्रामीण भागात डिजिटल साक्षरता आणि इंटरनेट कनेक्टिव्हिटीची कमतरता ऑनलाइन अर्ज प्रक्रियेत अडथळा आणते.
३. जमिनीची नोंदणी: अनेक शेतकऱ्यांकडे त्यांच्या जमिनीचे अद्ययावत दस्तऐवज नसल्यामुळे ते अर्ज करू शकत नाहीत.
४. भ्रष्टाचार: काही प्रकरणांमध्ये स्थानिक मध्यस्थ लाभार्थ्यांकडून अवैध शुल्क घेऊ शकतात.
योजनेची प्रभावीपणे अंमलबजावणी
योजनेच्या प्रभावी अंमलबजावणीसाठी खालील पावले उचलली जात आहेत:
१. जागरूकता मोहिमा: ग्रामीण भागात विशेष जागरूकता मोहिमा आयोजित केल्या जातात.
२. सामाजिक लेखापरीक्षण: योजनेच्या अंमलबजावणीचे नियमितपणे सामाजिक लेखापरीक्षण केले जाते.
Also Read:
वीज बिलाची चिंता मिटली, आजपासून मिळणार मोफत वीज मुख्यमंत्र्यांची घोषणा Electricity bill worries
३. तक्रार निवारण यंत्रणा: लाभार्थ्यांच्या तक्रारींचे निवारण करण्यासाठी विशेष तक्रार निवारण यंत्रणा स्थापित केली गेली आहे.
४. ग्रामपंचायतींचा सहभाग: ग्रामपंचायती आणि स्थानिक प्रशासनाचा सक्रिय सहभाग वाढविला जात आहे.
पंतप्रधान किसान सन्मान निधी योजना ही शेतकरी कल्याणासाठी एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे. १५ एप्रिल २०२५ पासून सुरू होणाऱ्या नवीन मोहिमेद्वारे, अधिकाधिक पात्र शेतकऱ्यांना या योजनेचा लाभ घेण्याची संधी मिळेल. सरकारचे लक्ष्य आहे की प्रत्येक पात्र शेतकऱ्याला या योजनेचा लाभ मिळावा आणि त्यांची आर्थिक स्थिती सुधारावी.
Also Read:
RBI ने घेतला 100 आणि 200 च्या नोटा बदलण्याचा निर्णय! RBI Introduces New 100 and 200 Rupee Notes
या मोहिमेचे यश शेतकऱ्यांच्या सक्रिय सहभागावर अवलंबून आहे. म्हणूनच, पात्र शेतकऱ्यांनी या संधीचा लाभ घ्यावा आणि पीएम किसान सन्मान निधी योजनेमध्ये नोंदणी करावी. या योजनेत सहभागी होण्याने शेतकऱ्यांना केवळ आर्थिक सहाय्यच नव्हे तर त्यांच्या कृषी उत्पादनात सुधारणा करण्यासाठी देखील मदत होईल, जे शेवटी ग्रामीण अर्थव्यवस्थेच्या विकासात योगदान देईल.